-
مناقب ومکارم اخلاق آن حضرت (علیه السلام)
-
معاشرت ومجالست آن حضرت (علیه السلام)
-
تواضع و فروتنی آن حضرت (علیه السلام)
مکارم اخلاق آن حضرت به قدری زیاد است که این مختصر راگنجایش آن نیست لکن به جهت تبرّک به گوشه هائی ازآن اشاره می کنیم . نخست درکثرت علم آن حضرت وارد بحث می شویم .
شیخ طبرسی ازابوصلت هروی روایت کرده که می گوید :
ازعلی بن موسی الرضا(علیه السلام) کسی را عالمتر ندیدم وهرعالمی که با او به بحث و مناظره می پرداخت مغلوب گشته وسرانجام به ضعف علمی خود وبرتری آن حضرت اعتراف می کرد .
شیخ صدوق ازابراهیم بن العباس روایت کرده که گفت هرگز ندیدم امام هشتم (علیه السلام) کسی را با سخن خویش برنجاند ویا درهنگام سخن گفتن کلام کسی را قطع کند. یعنی درمیان سخن کسی سخنی بگوید مگراینکه طرف مقابل سخنش قطع شود وبعداز او حضرت سخنش را آغاز می نمود . در مجلس با مردم کم صحبت می کرد، ولی هرگاه سخن می گفت ازآیات قرآن وکلام خدا مثال می زد .هیچگاه درحضور کسی که با او نشسته بود ، پا دراز نمی کرد وتکیه نمی داد و همچنین دیده نشد که به یکی از غلامانش فحش دهد ویاروی زمین آب دهان بیندازد ، درخنده کردن قهقهه نمی کرد بلکه خنده اش تبسم بود .
اگر نیازمندی به او مراجعه میکرد ناامید و مأیوس برنمی گشت هنگام غذا خوردن با خدمتگزاران زیر دستان برسر یک سفره می نشست وغذا تناول می کرد . لیکن قبل از اینکه به غذا خوردن شروع کند دستور می داد که ظرف بزرگی بیاورند وابتدا ازبهترین هر غذائی درآن بریزند ودرمیان فقرا قسمت نمایند وقتی چنین می کرد ، این آیه را تلاوت می کرد :(فَلَا اقتَحَمَ العَقَبَه ) الی آخر .
یعنی یاران دست راست واهل بهشت درعقبه (یعنی امر سخت ومخالفت با نفس وارد می شوند ) وآن عقبه عبارت است از آزاد کردن بنده ای ازبندگی ویا اطعام کردن یتیم گرسنه ای که ازخویشان باشد ویا مسکینی که براثر فقر وتهی دستی زمین گیر شده باشد . سپس حضرت فرمود :خداوند متعال می دانست که هرانسانی قدرت آزاد کردن بنده را ندارد ازاین رو برای آنها راهی بسوی بهشت به جای آزاد کردن بنده قرار داد وآن اطعام گرسنگان (ازایتام خویشاوند و بینوایان زمین گیر) یعنی اگر کسی قدرت آزاد کردن بنده را ندارد حداقل برای عبور ازعقبه سخت وطاقت فرسا که درقرآن بدان اشاره گردیده به اطعام ایتام خویشاوند وفقرای زمین گیر مبادرت نماید .